Nasehat di 1 Sura

 *DI BULAN SURO ADA FILOSOFI JAWA YANG SERING DIAJARKAN*

 

*1. URIP IKU URUP*


" Hidup itu Nyala. Hidup itu hendaknya memberi manfaat bagi orang lain di sekitar kita, semakin besar manfaat yang bisa kita berikan tentu akan lebih baik ".


*2. MEMAYU HAYUNING BAWANA*


" Manusia hidup di dunia harus mengusahakan keselamatan, kebahagiaan dan kesejahteraan; serta memberantas sifat angkara murka, serakah dan tamak ".


*3. SURO DIRO JOYO JAYADININGRAT, LEBUR DENING PANGASTUTI*


" Segala sifat keras hati, picik, angkara murka, hanya bisa dikalahkan dengan sikap bijak, lembut hati dan sabar "


*4. NGLURUK TANPO BOLO, MENANG TANPO NGASORAKE, SEKTI TANPO AJI-AJI, SUGIH TANPO BONDHO*


" Berjuang tanpa perlu membawa massa; Menang tanpa merendahkan atau mempermalukan; Berwibawa tanpa mengandalkan kekuatan; Kaya tanpa didasari kebendaan "


*5. DATAN SERIK LAMUN KETAMAN, DATAN SUSAH LAMUN KELANGAN*


" Jangan gampang sakit hati manakala musibah menimpa diri; Jangan sedih manakala kehilangan sesuatu "


*6. OJO GUMUNAN, OJO GETUNAN, OJO KAGETAN, OJO ALEMAN*


" Jangan mudah terheran-heran; Jangan mudah menyesal; Jangan mudah terkejut-kejut; Jangan mudah kolokan atau manja "


*7. OJO KETUNGKUL MARANG KALUNGGUHAN, KADONYAN LAN KEMAREMAN*


" Janganlah terobsesi atau terkungkung oleh keinginan untuk memperoleh kedudukan, kebendaan dan kepuasan duniawi "


*8. OJO KUMINTER MUNDAK KEBLINGER, OJO CIDRA MUNDAK CILAKA*


" Jangan merasa paling pandai agar tidak salah arah; Jangan suka berbuat curang agar tidak celaka "


*9. OJO ADIGANG, ADIGUNG, ADIGUNO*


" Jangan sok kuasa, sok besar, sok sakti ".

Di atas langit masih ada langit 


*10. ING NGARSO SUNG TULODO, ING MADYO MBANGUN KARSO, TUT WURI HANDAYANI.*


Salam berbahagia dan  semuanya Rahayu

'4' (papat) NG

 *"PITUTUR KAGÊM PORO ADIYUSWO"*


*Poro ADIYUSWO supoyo uripé lêstari prayogo lan raharjo kudu nginggati : '4' (papat) NG :* 


*1. Ojo Nganggur..'* 

~ Sênadyan wis tuwo prayogané têtêp nindakaké pakaryan.. opo waé.. thak-thik thak-thik ono gawéyan lan ono kêgiatan. Bab iki supoyo pikiran ya mlaku têrus.. marak'ké ora gampang pikun. Déné ragané yo isih têtêp biso diobahaké ora lêmês lan ora kaku.


*2. Ojo Ngoyo..'.*

~ Tegês'sé :

 makaryo ya makaryo, nanging sabisané.. sakuwaté.. sakpénaké.. sacukupé. Kudu éling yèn piyé-piyé awaké wis lungsé.. wis ora kuwat koyo naliko enom. Sa kuwat-kuwat'té manungso... Opo manèh wis Adiyuswo mêsthi ono watês'sé. Mulo ojo ngoyo anggoné makaryo.... uga yèn olah raga uga samadyo waé.. yèn wis kroso sayah kudu lèrèn.. bèn jantungé ora kabotan.


*3. Ojo Nglokro..'.*

~ Sênadyan uwis tuwo... nanging ojo nganti nglokro.. rumangsa wis ora kuwat.. wis ora murwat.. wis ora kanggo lan wis loyo.. Sênadyan wis tuwo nanging mêsthi isih piguno : 

- piwulangé..

- pêngalamané..

- suwuk- sêmburé..

- pangêstuné. 


Mulo kudu têtêp sêmangat.. têtêp dadi berkah.. nganti puputing yuswo.


*4. Ojo NGêmpêt..'.*

~ Têgês'sé :

- ojo sênêng ngêndêm roso sing ora bêcik kayoto : 

- gampang nêsu..

- gampang sêrik..

- gampang mèri. 


Kabèh roso-pangroso kudu diudhari kanthi jlèntrèh nanging sarèh lan sumèlèh. 


Supoyo sarono mêngkono ati ora têrtêkan lan pikiran ugo ora strèss.


*Prayogané atiné poro Adiyuswa kuwi ngêtrêpno '3' (têlu) L :*


*1.  LILO..'*

~ Yo'iku ikhlas ing sêmbarang prakoro :

- yèn nindak'ké pakaryan.. 

- yèn wèwèh.. 

- yèn nulungi liyan..


 Kabèh kuwi kudu kanthi ati kang ikhlas.. *sêpi ing pamrih kapêntinganing pribadi.*


*2. LÊGO..'.*

~ Têges'sé :

- atiné kudu jêmbar.. bisa nompo prakoro opo waé.. dadiné ya ora gampang nlongso utawa sêrik.. nanging gampang lilih.


*3. LEGAWA..'*

~ Teges'sé :

- bisa nampani kahanan kang tumomo marang awaké dhéwé. 

- narimo ing pandum.. lan tansah ngucap sukur tumrap sa pêparingé Gusti kang Maha Agung.


*Mengkono poro sêdulur.. utamané poro konco kang wis podo Adiyuswo, Sêmono atur sapala kagêm poro jêngandiko*.

*Mugo-mugo migunono...*


           ( *nuwun* )

                   🙏

Wayang = Wayahe Sembahyang

BELAJAR SEJARAH

𝙎𝙐𝙉𝘼𝙉 𝙆𝘼𝙇𝙄𝙅𝘼𝙂𝘼

WAYANG = Wayahe Sembahyang (Waktunya Beribadah)
Dikala itu orang blm mau untuk beribadah (Berbuat Kebaikan).
Maka dibuatlah pertunjukan wayang untuk media Dakwah menyebarkan Islam.
Karena memang Walisongo kala itu menyebarkan agama Islam tidak mau dgn menggunakan kekerasan, dan menghakimi dgn menggunakan dalil", melainkan dgn kearifan mengikuti kultur Budaya agar mudah diterima oleh masyarakat dan tidak terkesan menggurui dan memaksa.

Maka dibuatlah yg disebut PUNAKAWAN dari Maqolah (𝘚𝘢𝘮𝘪𝘳 '𝘢𝘭𝘢 𝘬𝘩𝘰𝘪𝘳𝘪𝘯 𝘧𝘢𝘵𝘳𝘶𝘬 '𝘢𝘯𝘪𝘭 𝘣𝘢𝘨𝘩𝘰) yang artinya Bergegaslah menuju kebaikan, tinggalkan kejelekan.
Makanya tokoh" Punokawan dinamain SEMAR (Samir), GARENG (Khoirin), PETRUK (Fatruk), BAGONG (Bagho).

Sunan Kalijaga memperkenalkan Rukun Islam pun dgn Wayang.
Makanya dibuatlah namanya PANDAWA LIMA.
Yg nama Tokoh"nya :

- Yudhistira / Puntodewo.
Dgn senjata pamungkasnya, Jimat Kalimosodo, dari kata KALIMAT SYAHADAT. (Rukun Islam Pertama)

- Werkudoro / Bima, yg ga pernah duduk dan selalu siap dengan kuku Ponconoko nya.
Yg artinya SHALAT harus selalu di tegakkan.
Kenapa Werkudoro ga pernah berbahasa Krama sm siapa pun? Karna disaat shalat menghadap Allah disitu kita semua derajatnya sama antara si kaya dan si miskin. (Rukun Islam kedua)

- Raden Arjuno, kesatria Pandawa yang paling ganteng dan digandrungi kaum wanita.
Tp dia tetap kuat atas godaan" wanita.
Seperti orang berPUASA, kita harus kuat Menahan Godaan Hawa Nafsu. (Rukun Islam ketiga)

- Nakulo & Sadewo.
Mereka adalah tokoh yg jarang muncul, sebagaimana ZAKAT & HAJI yg hanya diwajibkan bagi orang-orang yang mampu.
Tapi, tanpa Nakulo dan Sadewo, Pandawa akan rapuh dan hancur.
Begitu pula umat Islam, klw ga ada para Hartawan yang sanggup membayar Zakat dan menunaikan Haji, fakir miskin akan terancam oleh kekafiran dan pemurtadan.
Kesenjangan antara orang kaya & orang miskin ga akan tercapai. (Rukun Islam ke Empat & Lima)

Wulan lan Dinten Jawi

Kagem pengenget-enget meniko sebatan wulan lan dinten Jawi, piyantun Jawi sampun ngantos ninggalaken Jawinipun.

A. Wulan utawi Sasi:
1. Wadana (Januari)
2. Wijangga (Februari)
3. Wiyana (Maret)
4. Widada (April)
5. Widarpa (Mei)
6. Wilapa (Juni)
7. Wahana (Juli)
8. Wanana (Agustus)
9. Wurana (September)
10. Wujana (Oktober)
11. Wujala (Nopember)
12. Warana (Desember)

B. Dinten:
1. Radite (Ahad)
2. Soma (Senin)
3. Hanggara (Selasa)
4. Buda (Rabu)
5. Respati (Kamis)
6. Sukra (Jumat)
7. Tumpak (Sabtu)

Neptunipun dinten:*
1. Ahad     : 5
2. Senin    : 4
3. Selasa   : 3
4. Rabu      : 7
5. Kamis     : 8
6. Jum'at   : 6
7. Sabtu     : 9

C. PEKENAN/WETON
1. Pon      =  Jenar
2. Wage   =  Cemengan.
3. Kliwon =  Kasih
4. Legi     =  Manis
5. Pahing =  Abritan

D. Neptu Weton:
1. Pahing : 9
2. Pon       : 7
3. Wage    : 4
4. Kliwon  : 8
5. Legi       : 5

E. Arane Wuku

Sawuku umure seminggu, cacahe Wuku ana 30, yaiku :

1. Wuku Shinta
2. Wuku Landhep
3. Wuku Wukir
4. Wuku Kuranthil
5. Wuku Tolu
6. Wuku Gumbreng
7. Wuku Warigalit
8. Wuku Warigagung
9. Wuku Julungwangi
10. Wuku Sungsang
11. Wuku Galungan
12. Wuku Kuningan
13. Wuku Langkir
14. Wuku Arandhasiya
15. Wuku Julungpujut
16. Wuku Pahang
17. Wuku Kuruwelut
18. Wuku Marakeh
19. Wuku Tambir
20. Wuku Medhangkungan
21. Wuku Maktal
22. Wuku Wuye
23. Wuku Manakil
24. Wuku Prangbabat
25. Wuku Bala
26. Wuku Wungu
27. Wuku Wayang
28. Wuku Kulawu
29. Wuku Dhukut
30. Wuku Watugunung

F. Arane Sasi Masehi:

Januari, Februari, Maret, April, Mei, Juni, Juli, Agustus, September, Oktober, Nopember, Desember

G. Arane Sasi Jawa lan Sasi Arab
Sura : Muharam
Sapar : Syafar
Mulud : Rabiul awal
Bakdamulud : Rabiul akhir
Madilawal : Jumadil ula
Madilakhir : Jumadiltsani
Rejeb : Rajab
Ruwah : Sya’ban
Pasa : Ramadhan
Sawal : Bada/sela/Apit/Dulkaidah : Zulqa'dah
Besar : Zulhijah

H. Arane Taun
Alip, Ehe, Jimawal, Je, Dal, Be, Wawu, Jinakir

I. Arane Windu
Adi, Kuntara, Sangara, Sancaya

J. Arane Wilangan
Siji       = Eka
Loro     = Dwi
Telu      = Tri
Papat    = Catur
Lima      = Panca
Nem       = Sad
Pitu       = Sapta
Wolu      = Asta
Sanga    = Nawa
Sepuluh = Dasa
Satus    = Sata
Sewu     = Sasra
Sepuluh ewu = Saleksa
Satus ewu = Sakethi
Sayuta = Sayuta

K. Arane Wayah
Jam 03:00 : Wayah Fajar Sidik (Bang-Bang Wetan)
Jam 04:00 : Wayah Bedhug Subuh
Jam 05:00 : Wayah Saput Lemah
Jam 06:00 : Wayah Byar
Jam 09:00 : Wayah Tengange
Jam 10:00 : Wayah Wisan Gawe
Jam 12:00 : Wayah Bedhug
Jam 13:00 : Wayah Luhur
Jam 15:00 : Wayah Lingsir Kulon
Jam 16:00 : Wayah Asar
Jam 17:00 : Wayah Tunggang Gunung
Jam 17:30 : Wayah Tribalayu
Jam 18:30 : Wayah Surub/Candrikala
Jam 19:00 : Wayah Bakda Magrib
Jam 19:30 : Wayah Isya’
Jam 20:00 : Wayah Bakda Isya’
Jam 21:00 : Wayah Sirep Bocah
Jam 23:00 : Wayah Sirep Wong
Jam 24:00 : Wayah Tengah Wengi
Jam 01.00 : Wayah Lingsir Wengi

L. Arane Kiblat
Lor = Uttara
Kidul = Daksina
Wetan = Purwa
Kulon = Pracima

I.Lima kasampurnane priyo jawa
Garwa : Istri
Wismo : Rumah
Turangga : kendaraan
Culika : senjata
Kukilo : Burung Peliharaan (manuk ocehan)

Mugi-mugi wonten Gina Manfaatipon, sinambi nguri-uri budaya adiluhung kita, menawi kirang utawi lepat nyuwun agunging pangaksami lan nyuwun dipon leresaken, Matur nuwun.
Kel. Sinyo (Resi Sri Begawan), Singosari
Wong Jowo ojo ilang Jawane

TUTURE WONG TUO



Ajiníng manungså iku kapúrbå ing pakartiné dhéwé, ora kagåwå såkå katurunan, kapintêran, lan kasugihané.

Nangíng gumantúng såkå ênggóné nanjakaké kapintêran lan kasugihané, sartå matrapaké wêwatêkané kanggo kêpêrluan bêbrayan.

Kabèh mau yèn múng katanjakaké kanggo kapêrluwané dhéwé, tanpå paédah.

Nangíng yèn pakarti mau kadayan déníng råså pêpinginan golèk suwúr, golèk pangkat lan donya brånå, malah bisa dadi mêmalaníng bêbrayan, jalaran nyinamudana sarånå nylamúr migunakaké jênêngé wóng akèh.



OBYEKTIFITAS HARGA DIRI

(Harga diri manusia itu terbentuk oleh karena wataknya sendiri, bukan dibawa dari keturunan, kepandaian, dan kekayaannya. Namun tergantung dari cara menggunakan kepandaian dan kekayaannya, serta penerapan perwatakannya untuk pergaulan (tali persaudaraan. Semua itu bila hanya digunakan untuk keperluan pribadi saja, tiada bermanfaat. Tetapi bila watak tadi terdorong oleh keinginan mencari ketenaran, mencari pangkat dan kemewahan duniawi, justru dapat menjadi malapetaka dalam tali persaudaraan, karena mencari-cari kesempatan dengan cara menyamar menyangkut nama orang banyak).

Serat Joyoboyo

*SERAT JOYOBOYO*

Mbesuk yen wis ono kreto tanpa jaran..
Tanah Jowo kalungan wesi..
Prahu mlaku ing dhuwur awang-awang..
Kali ilang kedhunge..
Pasar ilang kumandange..
Iku tondo yen tekane jaman Joyoboyo wis cedhak..

Bumi soyo suwe soyo mengkeret..
Sekilan bumi dipajeki..
Jaran doyan mangan sambel..
Wong wadon nganggo pakeyan lanang..
Wong lanang koyo wong wadon..
Iku tandhane yen wong bakal nemoni wolak-waliking jaman..
Akeh janji ora ditetepi..
Akeh wong wani nglanggar sumpahe dhewe..
Menungso podho seneng nyalah..
Ora ngendahake aturaning Gusti..

Barang jahat diangkat-angkat..
Barang suci dibenci..
Akeh menungso mung ngutamakke duwit..
Lali kamanungsan..
Lali kabecikan..
Lali sanak lali kadang..
Kepingine mung urip mukti..
Ngumbar nafsu angkoro murko..
Nggedekake duroko..

Wong bener thenger-thenger..
Wong salah malah bungah..
Wong apik malah ditampik..
Wong jahat munggah pangkat..
Wong agung kasinggung..
Wong olo kapujo-pujo..
Wong wadon ilang kawirangane..
Wong lanang ilang kaprawirane..
Akeh wong ngedol elmu..
Akeh wong ngaku-aku..
Njobone putih njerone dadu..
Ngakune suci, nanging sucine palsu..
Akeh bujuk akeh lojo..
Akeh udan salah mongso..
Akeh prawan nglairake anak..
Akeh jabang bayi lahir nggoleki bapak'e..

Agomo akeh sing nantang..
Prikamanungsan soyo ilang..
Omah suci dibenci..
Omah olo soyo dipujo..
Anak mangan bapak..
Sedulur mangan sedulur..
Konco dadi mungsuh..
Guru  podho disatru..
Tonggo podho curigo..
Kono-kene soyo angkoro murko..

Mbesuk yen ono peperangan..
Teko soko wetan, kulon, kidul lan lor..
Akeh wong becik soyo sengsoro..
Wong jahat soyo seneng..
Wektu iku akeh dandang diunekake kuntul..
Wong salah dianggep bener..
Pengkhianat nikmat..
Durjono soyo sempurno..
Wong jahat munggah pangkat..
Wong lugu kebelenggu..
Wong mulyo dikunjoro..
Wong wadon nglamar wong lanang..
Wong lanang ngasorake drajate dhewe..
Sing kebat kliwat..
Sing telah sambat..
Sing gede kesasar..
Sing cilik kepleset..
Sing anggak ketunggak..
Sing wedi mati..
Sing nekat mbrekat..
Sing jerih ketindih..
Sing ngawur makmur..
Sing ngati-ati ngrintih..
Sing ngedan keduman..
Sing waras nggagas..

namung sakniki seng lagi digandrungi yoiku ..
Ing ngarso numpuk bondho..
Ing madyo mangan konco..
Tut wuri nggolek rai..

Pitutur Jowo asli iki ojo dilalekno yo lurrr..
Urip iki mung sedhelo..
Mulo, pitutur iki sebarno marang poro konco..
Ora karep ngguroni tapi mung ngelingno kareben tetep waspodo tansah eling marang dawuhe Gusti Allah Kang Moho Kuoso....

nyuwun pangapunten seng katah yen wonten lepat nipun...

Matur sembah nuwun..._/l\_

Piwulang Utami (II)


Secatur (sarupa, sajiwa, sawanda lan saekapraya)

Sarupa
 : kekalihipun rumaos menawi garwanipun punika bagus/ayu piyambak
Sajiwa : kedah saged momong watak satunggal-satunggalipun
Sawanda : adeging bebrayan pamonging gesang kekalih
Saekapraya : kedah jumurung dhateng karsa, cipta tuwin sedya ingkang sae lan utami

Tepa ing rasa, Dana ing tepa, Temen tobating rila
Tepa ing rasa : tepa menika ukuran, rasa punika pangraos. Samukawis patrap lan makarti punika kedah manut raosipun piyambak. Menawi tumrap raosipin boten sekeca ing prayogi, sampun dipun cakaken dhateng tiyang sanes
Dana ing tepa : rasa pangraosbmakaten punika, kula aturi ngecakaken ing bebrayan agung, adatipun saged sumingkir saking watak srei drengki, jahil methakil, dahwen, panasthen, kamiopen
Temen tobating rila : tumrap kakung, kanthi temen tresna garwa, martobat sampun tuman rabi malih, rila legawa narima trusing batos garwa satunggal boten telas salaminipun, adatipun saged nyaketaken tresna bektinipun garwa. Tumrap putrid semanten ugi, adatipun nyaketaken sih tresnanipun kakung

Guna, Kaya lan Sura
Guna : sugih kabisan
Kaya : saged ngendalekaken asil
Sura : pun wani utawi kendel
Sadaya gegayuhan saged kaleksanan, jer linambaran kuwanen, kados piwulangipun Prabu Rama dhateng Wanara Seta Anoman “Sapa wani ing gampang, wedi ing kewuh, samubarang nora bakal bisa kelakon”

Gemi, Nastiti, Ngati-ati
Gemi : ora gelem ngetokake waragat kang ora perlu
Nastiti : weruh ing petung, ora gampang keblithuk
Ngati-ati : bias ngormati marang guna kayaning laki

Rigen, Mugen, Tengen
Rigen : bias nata amrih tata lan prayoga
Mugen : manut sapakon, nora rongeh
Tengen : teteg utawi tawakal

Kabrayan, Kahartan, Kayuswan, Kawibawan (Panca utamaning gesang balewisma)
Kabrayan : sugi anak
Kahartan : sugih dhuwit/rejeki
Kayuswan : dawa umure
Kawibawan : hanggadhahi watak budi luhur

Sasana, Busana, Baksana
Sasana : mbudidaya papan manut sakuwasanipun, dhedhasar sarujukan
Busana : ngagem busana manut sakuwasanipun, dhedhasar narima
Baksana : dhedhaharan ingkang jumbuh kaliyan wulu, wedalipun

Sama, Beda, Dana, Dhendha
Sama : pengrengkuhipun sami-sami ahli waris sami
Beda : nadyan darajat padha, reh kawajibanipun tetep beda
Dana : saged jagi asmanipun satunggal-satunggalipun
Dhendha : adiling ukum, boten wigah-wigih, elik-elik dhumateng sasaring tumindak satunggal-satunggalipun

Malima (Momong, Momot, Momor, Mursid, Murakabi)
Momong : sage ding ngarsa sung tuladha, ing madya mangun karsa, tut wuri handayani. Kajwi dhawuh ugi saged nuladhani
Momot : ing atasipun kakung sasaged-saged kedah asipat bebasan weteng segara gulu bengaan. Tegesipun sarwa saged hamadhani awon lan sae, tan gampil serik lamun cinacat, ugi boten gampil bombing menawi kaalembana
Momor : gampil ing pasrawungan, ingkang esthinipun mamrih jembaring pasrawungan, miwah ngrembakaning karukunan, kanthi boten mbenten-mbentenaken derajat lan pangkat
Mursid : landep ing panggrahita, boten cengkah kaliyan tegesipun kautaman, ing idhep hamung mamrih saya indhaking darajat brayat lan kulawarga, ingkang pungkasanipun migunani tumrap bebrayan
Murakabi : boten among kangge kabetahaning brayat kemawon


gending


dex